Bilek Siperi (Siper)

Bilek siperi, yay tutan kolun bileğine takılan bir tabla ve bunun üzerindeki bir oluktan oluşan, okları kabza gerisine çekmeyi mümkün kılan bir araçtır.

Yayın çekilebileceği azamî mesafe okun boyuyla sınırlıdır. Normal koşullarda, mümkün olan en yüksek ok hızını elde edebilmek için bir yayın azamî enerji depolama kapasitesine ulaşacağı çekiş mesafesine uygun uzunlukta ok kullanmak gerekir. Menzil atışlarında, daha kısa ve daha hafif ok kullanmak okun uçacağı mesafeyi arttıracağından, bilek siperi geliştirilerek yayın ve okçunun azami çekiş mesafesinden kısa oklarla atış mümkün hale getirilmiştir. Modern zamanlarda bundan esinlenerek yapılan “over-draw device” lar yapılmıştır ve bunlar, Batı’nın Doğu okçuluğundan öğrendiği tek şey değildir.

Yücel bilek siperinin 17. yüzyılda kullanılmaya başladığını yazmaktadır. Ancak hiç şüphesiz Osmanlı bu aracı daha önce de tanıyordu. Okun kabza gerisine çekilmesini mümkün kılan başka araçların Kore (“Aegi-sal” adıyla) ve İran’da (“mecrâ” adıyla) kullanılmış olması, Osmanlı’nın en azından İran’daki uygulamayı biliyor olması gereğini düşündürmelidir. Bunun dışında, Memluk savaş sanatlarıyla ilgili bir eserde bilek siperinin tasvir edildiği minyatürler vardır. En kötü ihtimalle Osmanlı bu araçla 1517’de tanışmış olmaldır. Bilek siperinin menzil okçuluğuna 17. yüzyıldan sonra girdiğini kabul etmek, herhalde en doğrusudur.

Bilek siperinin tablası genellikle bağa (su kaplumbağası) kabuğundan, üstündeki oluk kemikten yapılırdı. “Tasma” adı verilen deri kayışla bileğe takılırdı. Mevcut örnekler çok şık ve işçilik bakımından ileri düzeydedir.